سبکهای خانهسازی در استانبول نهتنها بهعنوان بزرگترین شهر ترکیه دیدنی است، بلکه از منظر دیگری نیز قابل تامل میباشد. آنهم اینکه چگونه تغییر روند معماری و تاثیرات خارجی میتواند بر ساختار یک شهر تاثیر بگذارد. بازدیدکنندگان و ساکنین قدیمی، طی یک دهه گذشته شاهد تغییرات گستردهای در ترکیه بودهاند و دیدهاند که ترکیه چگونه تلاش میکند املاک و مستغلات خود را مدرن کند. اما در واقع این تغییرات از مدتها پیش اتفاق افتاده است.
سیبل بزداگ میگوید که معماری و منظر شهری استانبول در دهه 1950 تا 1960 دستخوش تغییرات شده است. جایی که مهاجران بسیاری از روستاهای آناتولی به این شهر مهاجرت کرده و جمعیت استانبول به یک میلیون نفر رسید. این موضوع باعث رواج آپارتمانهای متوسط در سبک خانهسازی استانبول شد. تقاضا برای مسکن افزایش یافت. حاشیهنشینی و خانههای بدساخت و بدون مجوز گسترش یافت و برای افرادی که پول نقد خرج میکردند جوامع دروازهدار تبدیل به خانه افراد طبقه بالای جامعه گردید.
سالهای 1950 تا 1980 لحظات حساس و تعیینکنندهای برای تغییر در چگونگی سبک زندگی مردم محلی استانبول بود. اما با این وجود، همچنان سبکهای خانهسازی که ریشه و اساس ساخت آنها مربوط به دوره عثمانی بود، برای توریستها هیجانانگیزتر بود.
از قرن شانزدهم معماران صنعتگر و ماهر با استفاده از چوب، خانههای زیادی ساختهاند. ساختمانها اغلب دو یا سه طبقه بوده و یک فضا نیز در طبقه همکف برای ذخیرهسازی داشتند. دستشویی در این منازل بیرون خانه قرار داشت و یک اتاق چند منظوره بزرگ در طبقه فوقانی ساخته میشد. این اتاق معمولا محل تجمع افراد خانواده برای خوردن غذا یا حتی خوابیدن بود. برخی از مورخان معتقدند استفاده از فضای بزرگ در این خانهها از ساختار عشایری ترکیه نشات گرفته است. موضوعی که اثر آن در فرشهای قدیمی ترکیه صددرصد دیده میشود.
اما خطر آتشسوزی در خانههای چوبی یک موضوع جدی بود، به همین علت مقامات ساخت، استفاده از چوب را برای ساخت خانه ممنوع اعلام کردند. این موضوع باعث شد خانههای چوبی در استانبول کمیاب شوند. در اثر غفلت، بسیاری از خانههای چوبی بازمانده از قرن نوزدهم برای زندگی ناامن شدند و یا حتی بهطور کامل از بین رفتند. تنها چند بنا به صورت دست نخورده و سالم باقی ماند.
در سال 1985 یونسکو این خانهها را به عنوان میراث جهانی اعلام کرد و تمرکز خود را بر روی محلههای سلیمانیه و زیرک در منطقه فاتح قرار داد. خانههایی ساخته شده با چوب بلوط و کاج که همگی در یک ویژگی مشترکند، در همه آنها یک ناحیه به شکل نیمدایره برای نشیمن در قسمت جلوی ساختمان در نظر گرفته شده است.
طی سالهای 1999 تا 2004، یونسکو و دولت ترکیه مشغول احیا و مرمت این خانهها بودند. در سال 2006 دولت ترکیه کودب(KUDEB) را تاسیس کرد. سازمانی که تخصص آن احیا و بازسازی خانه های چوبی قدیمی است و مدعی است که تاکنون 55 خانه را به شکوه سابق خود برگردانده است.
در سال 2010، World Bulletin گزارشی را منتشر كرد كه میگوید خانههای سلیمانیه مورد تهدید قرار گرفتهاند. مارتین باخمن از انستیتوی باستانشناسی آلمان در این گزارش اعلام کرد که تنها 250 خانه چوبی با حفظ برجستهترین سبک خانهسازی استانبول در دوران عثمانی باقی مانده است.
در منطقه سلطان همت و در خیابان سوگوکچشمه، خانههای چوبی قدیمی 4 تا 10 خوابهای وجود دارد که توسط یکی از اعضای حزب محافظه کار به نام Celik Gulersoy بازسازی شدهاند. این خانهها مناظری دلفریب برای گردشگران کنجکاوی است که مایلند خانههای چوبی قدیمی را ببینند. در حال حاضر سه تای آنها با عنوان هتل ایاصوفیه مورد استفاده قرار میگیرند.
در سال 2003، اتحادیه اروپا هفت میلیون یورو به حفظ خانههای رنگی در منطقههای بالات و فنر استانبول اعطا کرد، در مراحل بعدی، این بودجهها صرف محلههای زیرک و سلیمانیه شدند.
بالات و فنر از بناهای سنگی سه طبقه برخوردار هستند و همچنین شامل نشیمنگاه نیمدایرهای نیز هستند. بازدیدکنندگانی که مایل به دیدن محلاتی به دور از مناطق توریستی هستند، اغلب در تورهای پیادهروی در خیابانهای قدیمی ارتدوکس یونان و یهودیان که در مجلات مسافرتی زیاد دیده می شوند، ثبت نام میکنند.
یکی دیگر از مکانهای محبوب برای دیدن خانههای رنگارنگ دوران عثمانی، محله کوزگونچوک در سمت آسیایی استانبول است. این خانهها در بسیاری از سواپ اپراهای ترکیه دیده میشوند.
عمارتهای یالی در منطقه بسفر توسط جامعه بزرگان حکومت عثمانی ساخته شدهاند. با سوار بر یک قایق گردشی در امتداد خط ساحلی بسفر استانبول میتوانید بناهای باشکوه یالی را مشاهده کنید. این بناها دارای بخشهای مجزای زنانه و مردانه برای پذیرایی از میهمانان هستند. ارزش تاریخی این بناها آنها را به گرانترین املاک در ترکیه تبدیل کرده است.
زندگی در آسمانخراشها، آخرین گرایش سبک خانهسازی در استانبول، بهویژه در سمت اروپایی است. این برجها اغلب از امکانات عمومی مانند استخرهای سرپوشیده/روباز، سالنهای بدنسازی، فضای سبز و امنیت 24 ساعته برخوردار هستند.
از آنجا که بسیاری از ساخت و سازهای جدید در مناطق حومه مانند بویوک چکمجه و اسن یورت در حال وقوع است، قیمتهای پایینتر این مناطق نسبت به مناطق مرکزی به راحتی توجه خریداران بینالمللی را به خود جلب میکند. از اینرو این مناطق محبوبترین مکان برای فروش خانههای بینالمللی در ترکیه میباشد.